ظرفیت وزنی ذخایر کربن آلی خاک در ارتباط با تغییرات تنوع زیستی توده‌های طبیعی پارک جنگلی نور

 یکی از مهم‌ترین اصول مدیریت توسعه پاک، افزایش و یا حفظ موجودی ذخایر کربن آلی در اکوسیستم‌های طبیعی است. با توجه به این‌که حفظ تنوع زیستی نیز یکی از معیارهای اصلی توسعه پایدار محسوب می‌شود، پژوهش پیش‌رو در توده‌های طبیعی توسکا- انجیلی، پلت- انجیلی و اوجا- ممرز پارک جنگلی نور (مازندران) برای بررسی ارتباط بین مقادیر ترسیب کربن خاک و تنوع زیستی گیاهی انجام شد. هدف اصلی پژوهش این بود که آیا تغییرات تنوع زیستی گیاهی معرف مناسبی برای پایش صحیح ظرفیت وزنی ذخایر کربن خاک در جنگل مورد مطالعه محسوب می‌شود یا خیر. شاخص‌های رایج تنوع زیستی اشکوب‌های مختلف در قالب قطعه‌نمونه‌های 400 متر مربعی با پنج تکرار با توزیع کامل تصادفی در هر توده محاسبه شد و لایه‌های خاک (صفر تا 20 سانتی‌متری و 20 تا 40 سانتی‌متری) برای اندازه‌گیری کربن نمونه‌برداری شدند. نتایج حاکی از تغییرات معنی‌دار شاخص‌های تنوع زیستی پوشش‌های گیاهی در توده‌های مختلف بود. فقط غنای گونه‌ای و غلبه گونه‌ای اشکوب درختی در توده‌های مورد مطالعه تغییرات معنی‌داری نداشتند. نتایج نشان داد که در توده توسکا- انجیلی نسبت به توده‌های دیگر، به‌طور معنی‌داری ذخایر کربن آلی کمتری در افق‌های مختلف خاک وجود داشت، درصورتی‌که در توده پلت- انجیلی بیشترین ذخایر کربن آلی در افق‌های آلی و معدنی خاک وجود داشت. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین غلبه گونه‌ای پوشش درختی و ذخایر کربن لایه معدنی خاک ارتباط معنی‌داری وجود داشت که نشان می‌دهد تراکم جمعیت و پراکندگی درختان گونه‌های غالب توده در میزان ذخایر کربن لایه معدنی خاک تأثیرگذار بوده است. ظرفیت وزنی ذخایر کربن عمق‌های آلی و معدنی خاک با شاخص وفور و با شاخص یکنواختی پایلو فلور کف جنگل همبستگی معنی‌داری داشت. از این‌رو میزان پوشش و نحوه توزیع پایه‌های علفی در جنگل مورد مطالعه می‌تواند معرف ویژگی‌های مقادیر وزنی کربن ترسیب‌شده افق‌های مختلف خاک باشد.